Κατάψυξη ωαρίων: Δέκα πράγματα που κάθε γυναίκα πρέπει να γνωρίζει

Εάν η σκέψη της κατάψυξης ωαρίων περνάει από το μυαλό σας τότε υπάρχουν δέκα παράμετροι που οφείλετε να γνωρίζετε πριν το επιχειρήσετε

Όλο και περισσότερες γυναίκες αποφασίζουν να καταψύξουν τα ωάριά τους, επειδή θέλουν να καθυστερήσουν τη μητρότητα για κοινωνικούς λόγους ή αναγκάζονται να μεταθέσουν τα σχέδιά τους για τη δημιουργία οικογένειας εξαιτίας προβλημάτων υγείας.

Η κατάψυξη ωαρίων (κρυοσυντήρηση ωαρίων) είναι μία μέθοδος διατήρησης της γονιμότητας που σταματά το βιολογικό ρολόι της γυναίκας, δίνοντάς της τη δυνατότητα να γίνει μητέρα στο μέλλον. Μια γυναίκα μπορεί να αποφασίσει να προχωρήσει σε κατάψυξη ωαρίων επειδή

α)  θέλει να έχει τη δυνατότητα να προσπαθήσει να μείνει έγκυος στο μέλλον είτε με τον κατάλληλο σύντροφο είτε με δότη σπέρματος.

β) θα υποβληθεί σε θεραπεία που θα επηρεάσει τη γονιμότητά της εξαιτίας κάποια ασθένειας (όπως ο καρκίνος) ή πάσχει από ασθένεια που μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητά της (όπως ενδομητρίωση, δρεπανοκυτταρική αναιμία, αυτοάνοσες ασθένειες όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος).

Ακολουθούν οι δέκα βασικές παράμετροι της κατάψυξης ωαρίων που κάθε γυναίκα πρέπει να γνωρίζει.

Η διαδικασία κατάψυξης ωαρίων

Γίνονται οι απαραίτητες εξετάσεις και ξεκινάει η διαδικασία διέγερσης των ωοθηκών με στόχο την αύξηση της παραγωγής ωαρίων και την ωρίμανσή τους. Τα ωάρια συλλέγονται μέσα σε λίγα λεπτά διακολπικά, υπό μέθη. Τα ωάρια καταψύχονται με υαλοποίηση (ταχεία κατάψυξη κατά την οποία προλαμβάνεται η δημιουργία κρυστάλλων) και διατηρούνται σε δεξαμενές υγρού αζώτου.

 Δεν χρειάζεται σύζυγος ή σύντροφος

Τα ωάρια που καταψύχονται δεν είναι γονιμοποιημένα, συνεπώς δεν χρειάζεται σπέρμα είτε από σύντροφο είτε από δότη για τη διαδικασία.

Γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά

Όταν η γυναίκα θέλει να αποκτήσει παιδί, τα ωάρια αποψύχονται και γονιμοποιούνται με τη μέθοδο της μικρογονιμοποίησης ωαρίου (ICSI) κατά την οποία ένα σπερματοζωάριο τοποθετείται στο εσωτερικό του ωαρίου για να το γονιμοποιήσει.

Το έμβρυο μεταφέρεται στη μήτρα για να προκύψει εγκυμοσύνη. Δύο εβδομάδες αργότερα γίνεται τεστ κύησης.

Ηλικία και απόθεμα ωαρίων

Όταν μια γυναίκα γεννιέται έχει στις ωοθήκες της 1 εκατομμύριο ωάρια. Όταν ξεκινάει η περίοδός της, το απόθεμα των ωαρίων έχει ελαττωθεί στις 400.000.

Το ωάριο είναι το πιο πολύτιμο κύτταρο του σώματος μίας γυναίκας, καθώς σε όλη τη διάρκεια της ζωής της θα παράγει κατά μέσο όρο 400 ώριμα ωάρια.

Στα 30 της μία γυναίκα έχει «καταναλώσει» το 82% των ωαρίων της. Το ποσοστό ανεβαίνει στο 92% στα 35 και στο 97% στα 40.

Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να καταψύξει μία γυναίκα τα ωάριά της

Η ηλικία επηρεάζει όχι μόνο τον αριθμό, αλλά και την ποιότητα των ωαρίων.

Έχει βρεθεί ότι μία γυναίκα ηλικίας 20-29 ετών χρειάζεται 4 ωάρια για να προκύψει μία γενετικά σωστή βλαστοκύστη (έμβρυο που μεταφέρεται την 5η μέρα της ζωής του) που θα οδηγήσει στη γέννηση ενός υγιούς παιδιού. Η ίδια γυναίκα στην ηλικία των 37 θα χρειαστεί αντιστοίχως 8 ωάρια.

Τα καλύτερα ποσοστά γεννήσεων από κατεψυγμένα ωάρια έχουν οι γυναίκες που κάνουν τη διαδικασία πριν γίνουν 30 ετών. Στην πράξη όμως βλέπουμε ότι η μέση ηλικία που οι γυναίκες καταψύχουν τα ωάριά τους είναι στα 37 τους.

Υπάρχει πιθανότητα κάποιες γυναίκες να μην χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν τα καταψυγμένα ωάριά τους επειδή θα μείνουν φυσιολογικά έγκυοι. Η κατάψυξη ωαρίων όμως είναι κάτι σαν «ασφάλεια ζωής»: καλύτερα να υπάρχει και να μην χρειαστεί να την χρησιμοποιήσετε, παρά αν χρειαστεί να μην την έχετε.

Τα ωάρια παραμένουν κατεψυγμένα μόνο για 10 χρόνια

Στην Ελλάδα σήμερα, η κατάψυξη και η συντήρηση ωαρίων (καθώς και εμβρύων και σπέρματος) επιτρέπεται μόνο για 10 χρόνια. Εντούτοις είναι πάρα πολύ πιθανό και γίνονται προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση, να επιμηκυνθεί ο χρόνος κρυοσυντήρησης επ’ αόριστον σύμφωνα με την επιθυμία της γυναίκας.

Μέχρι ποια ηλικία μπορεί μία γυναίκα να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια

Στην Ελλάδα, μία γυναίκα μπορεί να κάνει εξωσωματική γονιμοποίηση μέχρι τα 50 της. Και σε αυτή την κατεύθυνση καταβάλλονται προσπάθειες για να επιτρέπεται η εξωσωματική μέχρι τα 52-55 έτη αν και αυτό πρέπει νομοθετικά να ρυθμιστεί. Θα μπορούσε μία γυναίκα να μεταφέρει τα ωάριά της μετά την ηλικία των 50 ετών σε χώρες που το όριο ηλικίας είναι ανώτερο, όπως η Μεγάλη Βρετανία και να ολοκληρώσει τη θεραπεία εκεί.

Τι πιθανότητες έχει μία γυναίκα να μείνει έγκυος με την κατάψυξη ωαρίων;

Όσο πιο νέα είναι η γυναίκα τη στιγμή της λήψης των ωαρίων και όσο περισσότερα ωάρια καταψυχθούν, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσει παιδί στο μέλλον.

Οι πιθανότητες εγκυμοσύνης εξαρτώνται από τον αριθμό των κατεψυγμένων ωαρίων. Μία γυναίκα που έχει καταψύξει 20 ωάρια, έχει πιθανότητα 90% να γεννήσει. Το ποσοστό αυτό είναι περίπου 60% όταν υπάρχουν 12 κατεψυγμένα ωάρια.

Τα ποσοστά επιτυχίας εξαρτώνται κυρίως από την ηλικία κατά την οποία έγινε η κατάψυξη των ωαρίων και όχι από την ηλικία που θα χρησιμοποιηθούν. Έτσι, μία γυναίκα που κατέψυξε τα ωάριά της στην ηλικία των 30 ετών, έχει πολύ μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας αν τα χρησιμοποιήσει στην ηλικία των 40 ετών από ότι μία γυναίκα 40 ετών που χρησιμοποιεί τα ωάριά της στα πλαίσια της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Δεν είναι χρήσιμα όλα τα ωάρια που συλλέγονται

Κατάλληλα προς κατάψυξη είναι τα ωάρια που βρίσκονται στη φάση της δεύτερης μετάφασης (είναι δηλαδή ώριμα). Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ένα ωάριο θα αποψυχθεί καλά, ούτως ώστε να γονιμοποιηθεί και στη συνέχεια να δώσει ένα υγιές παιδί. Συνήθως τα ωάρια καταψύχονται ένα-ένα ούτως ώστε να μη αναγκαστούμε να τα αποψύξουμε όλα μαζί όταν έρθει η ώρα. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιηθούν και να δώσουν πολλαπλές εμβρυομεταφορές με καλύτερα αποτελέσματα.

Η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού είναι μία εναλλακτική λύση

Υπάρχει μία εναλλακτική, πειραματική ακόμα λύση για τις γυναίκες που θέλουν διατηρήσουν όχι μόνο τη γονιμότητά τους, αλλά και την ορμονική τους λειτουργία: η αφαίρεση και κατάψυξη ωοθηκικού ιστού.

Σύμφωνα πρόσφατη μελέτη σχεδόν 4 στις 10 γυναίκες (ποσοστό 37,7%) που υπεβλήθησαν στην διαδικασία, κατόρθωσαν να αποκτήσουν παιδιά αργότερα στη ζωή τους.

Η τεχνική της μεταμόσχευσης ωοθηκικού ιστού αποκατέστησε τη φυσιολογική γονιμότητα στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων. Τα 2/3 των γυναικών συνέλαβαν φυσιολογικά και μόνο το 1/3 κατέφυγε στην εξωσωματική γονιμοποίηση (37,6%).

Σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες, η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού, που έχει εφαρμοστεί και στην Ελλάδα σε καρκινοπαθείς, υπερτερεί της κατάψυξης ωαρίων, όχι μόνο επειδή αποκαθιστά τη φυσιολογική γονιμότητα, αλλά αντιστρέφει και την εμμηνόπαυση.

Ο κ. Ιάκωβος Σούσης είναι Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Ιατρός Αναπαραγωγής