Βαμβακού Λακωνίας: Tο χωριό που θα μεταμορφώσει το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος [εικόνες]

Στην πλαγιά του Πάρνωνα, ένα πέτρινο χωριό 11 κατοίκων μέσα σε δάση από καστανιές, καρυδιές και πλατάνια, μόλις έβαλε το μεγάλο στοίχημα: να επανακατοικηθεί και να αναπτυχθεί με δράσεις καινοτόμου επιχειρηματικότητας και αιχμής τεχνολογίας. Το Vamvakou Revival υλοποιείται με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.


Λίγο έξω από την Σπάρτη, ακολουθώντας αυτή την κλασική δαντέλα του δρόμου που σκαρφαλώνει μέσα από ένα πυκνό δάσος, φτάνεις στην Βαμβακού, στο χωριό της Λακωνίας που μοιάζει να μην έχει περάσει ο χρόνος από πάνω του. Χωρίς να έχει υποστεί τον αρχιτεκτονικό βιασμό που βλέπουμε σε πολλά ελληνικά χωριά, με δρομάκια πλακόστρωτα που σκαρφαλώνουν ως τα 900 μέτρα ή κατεβαίνουν ως τις πηγές, ένα χωριό που ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα στις πλαγιές του ευλογημένου βουνού, του Πάρνωνα.

Περπατώντας στα δρομάκια της Βαμβακούς

Μόλις 11 άνθρωποι μένουν μόνιμα εκεί (για τις εκλογές ήρθαν να ψηφίσουν περί τα 200 άτομα, μας είπαν ενώ αρκετοί ανεβαίνουν τα Σαββατοκύριακα), οι μισοί γύρω στα 35 τους χρόνια και ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία. Στα βουνά γύρω τρέχουν ζαρκάδια, τσακάλια, αγριογούρουνα, λαγοί, φυτρώνουν μανιτάρια από πλήθος ποικιλιών, βότανα που θεραπεύουν δεκάδες ασθένειες, καστανιές και καρυδιές που καθορίζουν και την γαστρονομία της περιοχής μαζί με το φημισμένο μέλι της. Το χωριό αυτό, έγινε από τις αρχές του χρόνου το μεγάλο πείραμα, που μπορεί χρησιμεύσει ως διεθνές παράδειγμα: πώς να αναγεννήσεις ένα χωριό, να φέρεις ξανά κατοίκους και να χτίσεις στέρεες υποδομές και συνθήκες απασχόλησης με καινοτομική διάθεση.


Η Βαμβακού ως διεθνές χωριό πρότυπο

Είναι το Vamvakou Revival, το πρότζεκτ μιας ομάδας πέντε νέων παιδιών, που αμέσως υιοθέτησε και υποστηρίζει σε βάθος πενταετίας καταρχάς το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Είναι ένα πρόγραμμα που η συμμετοχή του Ιδρύματος θα υπήρχε ούτως ή άλλως λόγω της λογικής και της δομής του. Και φυσικά έχει κάποια σχέση και με το γεγονός ότι εδώ, στην Βαμβακού, γεννήθηκε ο Σπύρος Νιάρχος, ο πατέρας του Σταύρου. Η σύνδεση αυτή, κάνει βέβαια το στοίχημα μεγαλύτερο για όλους.

«Οι πέντε με τα μπλε μπλουζάκια» η ομάδα που υλοποιεί το Vamvakou Revival / Φωτογραφία Μαριλένα Κατσίνη

Μάλιστα ο Σπύρος Νιάρχος πέθανε στο χωριό, σε μια επίσκεψή του όπου έγινε δεκτός πανηγυρικά από τους κατοίκους. Τον ανέβασαν σε ένα γαϊδουράκι για να πάει προς την πλατεία και στη διαδρομή από την ισχυρή συγκίνηση άφησε την τελευταία του πνοή. «Το πρότζεκτ αυτό αν πετύχει θα γίνει πιλότος για την Ελλάδα, αλλά για απομακρυσμένες χωριά σε όλο τον κόσμο» τόνισε ο Ανδρέας Δρακόπουλος, ενώ συνεργάτες του Ιδρύματος μας έλεγαν ότι δεν υπάρχει ένα πρότυπο για να πατήσουν: όλα σχεδιάζονται και δοκιμάζονται βήμα με βήμα, σε μια διαδικασία διαρκούς ανακάλυψης.

Το «Βουρέικο», το νέο εστιατόριο που λειτουργεί στο χωριό, στο πλαίσιο του προγράμματος δημιουργίας υποδομών για το Vamvakou Revival

Χωρίς τον ρομαντισμό του αργαλειού

Το Σάββατο 13 Ιουλίου πλήθη κόσμου πλημμύρισαν τα στενά δρομάκια και τα μονοπάτια της Βαμβακούς σε μια δράση που δεν είχε μόνο επικοινωνιακό αλλά ουσιαστικά βιωματικό χαρακτήρα: τι σημαίνει να ζεις στην Βαμβακού, ποιες είναι οι δυνατότητές της. Εγινε αγώνας ορεινού τρεξίματος 7 και 28 χιλιομέτρων, οργανώθηκε πεζοπορία στα μονοπάτια γύρω από το χωριό, ξεναγήσεις που αποκάλυψαν τον πλούτο της Βαμβακούς με πολλές εκπλήξεις (π.χ. υπήρχε θερινός κινηματογράφος από τη δεκαετία του ‘60), προβολή ταινίας, αλλά και οι Διάλογοι του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος με θέμα «Επιστροφή στις Ρίζες».

Ο Κωνσταντίνος Χαμπίδης, ο Ανδρέας Δρακόπουλος και ο Παναγιώτης Κουλουβάρης (πρόεδρος της Αναγέννηση και Πρόοδος που έχει σχέσει τις αθλητικές δράσεις του προγράμματος) στους Διαλόγους / Φωτογραφία Μαριλένα Κατσίνη

Από τον Ιανουάριο, η Ελένη Μάμη και ο Ανάργυρος Βερδήλος έχουν εγκατασταθεί στο χωριό, στο σπίτι του παππού του Ανάργυρου, εκεί όπου έφτανε το λεωφορείο, ξεφόρτωνε τα δέματα και τα γράμματα και ο παππούς στη συνέχεια τα μοίραζε στο χωριό – η ταμπέλα Τελωνείο υπάρχει ακόμα στην πρόσοψη του κτιρίου. Ο δυο νέοι είναι τα κύτταρα του πρότζεκτ (μαζί με τους Χάρη Βασιλάκο, Τάσο Μάρκο, Παναγιώτη Σουλιμιώτη) που ξεκίνησε με βασικά ζητήματα υποδομής και συνεχίζει προς την κατεύθυνση της δημιουργίας της οικονομικής πλατφόρμας που θα επιτρέψει στους νέους κατοίκους να αναπτύξουν δραστηριότητες με έδρα την Βαμβακού. Ηδη δημιουργήθηκε εστιατόριο και καφέ, το Βουρέικο, στο κτίριο που έχει δωρήσει η οικογένεια Βούρου, πάνω στην πλατεία, όπου λειτουργεί ένα μικρό παραδοσιακό καφενείο με συγκλονιστικά γλυκά -τον χειμώνα λειτουργούσε μόνο τα Σαββατοκύριακα.

Το Ρολόι, σήμα κατατεθέν του χωριού / Φωτογραφία Κατερίνα Ι. Ανέστη

Καθώς αρχίζεις να ανηφορίζεις προς το νέο σχολείο του χωριού (1959) όπου έγιναν εκτενείς εργασίες αποκατάστασης και ήδη φιλοξενείται φέτος summer camp, συναντάς τα τρία κτίρια όπου θα δημιουργηθούν οι ξενώνες που θα λειτουργούν στο πλαίσιο του πρότζεκτ. Τα έσοδα από όλες αυτές τις δράσεις επιστρέφουν στο ταμείο της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης που συστάθηκε τον Αύγουστο του 2018 και επανεπενδύονται. Ομως το μεγάλο ενδιαφέρον, εδώ που θα κριθεί και η επιτυχία του προγράμματος, είναι κατά πόσο θα δημιουργηθούν οι υποδομές απασχόλησης που θα πείσουν κάποιους να κατοικήσουν το χωριό. Και να συμβεί αυτό «αφαιρώντας τον ρομαντισμό του αργαλειού ή του γλυκού του κουταλιού» όπως υπογράμμισε ο Κωνσταντίνος Χαμπίδης, chief digital officer του Δήμου Αθηναίων. Αλλωστε ο Ανδρέας Δρακόπουλος ήταν ξεκάθαρος, κανείς δεν μπορεί από τώρα να εγγυηθεί την επιτυχία του προγράμματος. Ολα θα κριθούν από το αποτέλεσμα. «Οπως ξέρετε κάποιοι, αγαπώ τον Καβάφη. Στην Βαμβακού όπως και στο ποίημα Ιθάκη, αυτό που μετρά είναι η διαδρομή, όσα ζούμε μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό» πρόσθεσε.

Eνα από τα σπίτια του χωριού που αγοράστηκαν για να δημιουργηθεί ξενώνας / Φωτογραφία Κατερίνα Ι. Ανέστη

Πώς θα παραχθεί τεχνολογία

Ο αγροτουρισμός είναι ο πρώτος εύλογος τρόπος ανάπτυξης του χωριού, όπως και η ανάπτυξη νέων καλλιεργειών. Εδώ θα αναπτυχθούν οι κατάλληλες συνέργειες - για παράδειγμα ήδη το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος υποστηρίζει το πρόγραμμα Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση και Επανεκκίνηση των Νέων στην Ελλάδα. Η δημιουργία προγραμμάτων φιλοξενίας (residency) για καλλιτέχνες θα αποτελέσει επίσης μια παράμετρο του προγράμματος με την Εθνική Λυρική Σκηνή να εκκινεί ήδη με ένα τέτοιο πρόγραμμα υπό τον σχεδιασμό του Γιώργου Κουμεντάκη από τον χειμώνα που μας έρχεται, όπως ανακοίνωσε στο πλαίσιο των Διαλόγων.

Δρομείς ξαποσταίνουν κάτω από ένα χαρακτηριστικό σπίτι του χωριού

Η πιο ιντριγκαδόρικη όμως και πολλά υποσχόμενη διάσταση μοιάζει να είναι αυτή της τεχνολογίας, όπως την παρουσίασε στους Διαλόγους ο κύριος Χαμπίδης. «Ας επενδύσουμε στον ρομαντισμό της τεχνολογίας! Να παράξουμε τεχνολογία στην Βαμβακού, αντί να την χρησιμοποιήσουμε απλώς. Αυτό είναι το μεγάλο ζητούμενο: Πώς θα γεννήσουμε εδώ τεχνολογία». Η τηλεργασία αποτελεί επίσης λέξη κλειδί για την περίπτωση αυτή – για παράδειγμα μεταφραστές, γραφίστες και άλλες ειδικότητες θα μπορούσαν να έχουν την έδρα του στη Βαμβακού. Μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου θα γίνει μια σειρά δράσεων στο χωριό, με ελεύθερη είσοδο, για να ενισχύσει τη γνωριμία με το χωριό και τις δυνατότητές του (όλες οι πληροφορίες στο vamvakourevival.org)

Το γλέντι γύρω από τον πλάτανο στην κάτω βρύση του χωριού/ Φωτογραφία Μαριλένα Κατσίνη

Η μέρα έκλεισε με ένα παραδοσιακό γλέντι στην κάτω βρύση, γύρω από τον πλάτανο με τα φωτάκια να δημιουργούν διαδρομές από δέντρο σε δέντρο. Μεγάλες αλυσίδες σχηματίστηκαν από ανθρώπους που χόρευαν γύρω από το δέντρα τα παραδοσιακά τραγούδια, κυρίως νέοι άνθρωποι που είχαν λάβει μέρος νωρίτερα στους αγώνες δρόμου. Μια δυνητική προβολή στο μέλλον του κατοικημένου τόπου, όπου οι ρίζες αναπτύσσονται ξανά και ο νέος σπόρος δημιουργεί ένα καινούριο μοντέλο ανάπτυξης και βιώματος. Με τον ρομαντισμό της γειωμένης, ρεαλιστικής δημιουργίας. Το ζητούμενο στο πείραμα της Βαμβακούς είναι διαυγές: ξεκάθαρη ταυτότητα που εδράζει στην ιστορία και στη δυνατότητα του τόπου με την τεχνολογία να οδηγεί στο νέο μέλλον.


Πηγή: iefimerida.gr