Πανελλήνιες εξετάσεις: «Δεν έγραψα καλά» – Και τώρα;

Όπως είναι λογικό, δεν μπορούν όλοι να επιτύχουν. Θα υπάρξουν και οι χαμένοι. Τι κάνουμε όταν η αποτυχία είναι ορατή
Γράφει η Μαρίνα Μόσχα, ψυχολόγος ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας

Πανελλήνιες! Άγχος, σφίξιμο στο στομάχι, ελαφρά ζάλη, κόπος, κούραση, στέρηση, ξενύχτια, ατελείωτο διάβασμα, ανάμεικτα συναισθήματα χαράς για την πιθανή επίτευξη του στόχου αλλά και φόβου πιθανής αποτυχίας… Οι μαθητές μας έκαναν ότι μπορούσαν – αυτοί που έχουν στόχο να περάσουν στην επιθυμητή σχολή – και τώρα ήρθε η ώρα να αναμετρηθούν μεταξύ τους και να βαθμολογηθούν για την προσπάθειά τους! Στο τέλος, θα υπάρξουν νικητές και ηττημένοι, εκείνοι που πέτυχαν και εκείνοι που απέτυχαν! Όπως και στη ζωή μας άλλωστε, άλλοι καταφέρνουν περισσότερα και άλλοι λιγότερα. Λιγότερα λόγω κακής ή ανύπαρκτης προετοιμασίας, λόγω υπερτιμημένων ικανοτήτων, λόγω πιεστικών συνθηκών και ψυχολογικής πίεσης την ώρα εκείνη… Ανέκαθεν αναρωτιόμουν, πως είναι δυνατόν ένας μαθητής που όλη τη χρονιά έχει καταβάλλει απίστευτες προσπάθειες, να κρίνεται σε λίγες ώρες που το άγχος είναι στα ύψη και μπορεί ακόμα να προκαλέσει και σωματικές εκδηλώσεις (εμέτους, ζάλη, διάρροιες, πονοκεφάλους, εφιδρώσεις, θόλωμα ή/και μπλοκάρισμα της σκέψης, λιποθυμίες, …). Βέβαια, ίσως μου πείτε πως και πάλι «ο καλύτερος θα κερδίσει», εκείνος που μπορεί και διαχειρίζεται το άγχος του και τις δύσκολες περιστάσεις!

Σήμερα λοιπόν θα εστιάσουμε σε αυτούς που δεν θα καταφέρουν να πραγματοποιήσουν το στόχο της εισαγωγής σε μία σχολή ή στην επιθυμητή σχολή. Στους εξεταζόμενους που βγαίνοντας από την αίθουσα γνωρίζουν ότι δεν πήγαν καλά και πως το όνειρό τους γίνεται …απατηλό. Εκεί που περίμεναν να έρθει το τέρμα σε ένα κοπιαστικό ταξίδι μιας ολόκληρης χρονιάς, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή τους, τερματίζοντας τα μαθητικά χρόνια και ανοίγοντας τα φοιτητικά, τα όνειρα αυτά τελικά ναυαγούν…

Και όσοι «δεν τα κατάφεραν»;
Η επιτυχία δεν είναι μονόδρομος! Υπάρχει και η αντίθετη πλευρά, αυτή της αποτυχίας. Υπάρχουν όμως και ένα σωρό ενδιάμεσες καταστάσεις που μπορεί ο έφηβος ή νεαρός ενήλικας πια, να επιλέξει. Βέβαια, με όλες τις προσδοκίες που καλλιεργούνται στο μυαλό από την παιδική του κιόλας ηλικία, αυξάνονται οι απαιτήσεις από τον ίδιο του τον εαυτό, θέτοντας ως θέσφατο την εισαγωγή σε μια σχολή. Πίσω του ακολουθούν οι γονείς καμαρώνοντας για το παιδί τους που «πάει μπροστά» και καρδιοχτυπώντας μαζί του, πιο πίσω οι καθηγητές που προσδοκούν και εκείνοι με τη σειρά τους την δικαίωση μέσα από τον «καλό μαθητή», πιο πίσω συγγενείς και φίλοι… Βλέπουμε λοιπόν πως όλο το περιβάλλον του υποψήφιου μαθητή στις εξετάσεις στρέφεται γύρω από τις θετικές προσδοκίες… Και εκείνος φορτώνεται, φορτώνεται όλο και πιο πολύ, με την πιθανότητα να εξαντληθούν οι ψυχικές του δυνάμεις κάτω από αυτή τη πίεση, καθώς δεν του επιτρέπεται το «λάθος» σε μιαν απάντηση που ενδεχομένως δείξει πως τελικά δεν έκανε και τόσο …καλή δουλειά.

Γνωστικά είναι έτοιμος. Ψυχικά;
Και όμως, μπορεί η γνωστική προετοιμασία του να είναι άριστη αλλά να μην συμβαδίζει με την ψυχική του ετοιμότητα. Για παράδειγμα, μπορεί να μπλοκάρει και να μην θυμάται κάποιες πληροφορίες, να μην μπορεί να βρει επιχειρήματα τεκμηρίωσης των σκέψεών του στην έκθεση, να ξεχάσει έναν ορισμό ή να μην μπορεί να λύσει μία άσκηση που έχει λύσει δεκάδες φορές και την θεωρούσε παιχνίδι! Παίζει και το μυαλό μας παιχνίδια μαζί με τον συναισθηματικό μας κόσμο, αλληλοεπιδρώντας μεταξύ τους, οδηγώντας στην παραίτηση και στη φυγή από την μάχη κάποιες φορές!
Δυστυχώς οι Πανελλήνιες έχουν καταντήσει μάχη, αγώνας για τη μελλοντική επιβίωση και η επίτευξη ενός λαμπρού επαγγέλματος θεωρείται προϋπόθεση μιας καλύτερης ποιότητας ζωής, που τελικά όμως χάνουμε στην πορεία… Αν με ρωτήσετε τη γνώμη μου για τις συγκεκριμένες εξετάσεις, θεωρώ πως φέρνουν τους μαθητές μας στα όριά τους, πνευματικά και ψυχικά. Όπως και τους γονείς τους ψυχικά και οικονομικά μέσα από τα απαραίτητα φροντιστήρια… Και από την άλλη, υπάρχουν και οι αιώνιοι φοιτητές που μπήκαν σε μια σχολή αλλά …ξέχασαν να βγουν ή αυτοί που περνούν με αντιγραφές όπως όπως ένα μάθημα για να πάρουν το πολυπόθητο χαρτί στα χέρια τους και με ανεπαρκείς γνώσεις… αλλά αυτό είναι μία άλλη συζήτηση!

Αποτυχία δεν σημαίνει πως είναι αποτυχημένος και ο ίδιος ο υποψήφιος
Αφορμή για το συγκεκριμένο κείμενο είναι η ανιψιά μου, άριστη μαθήτρια και πολύ καλό μυαλό που συμμετέχει φέτος και καρδιοχτυπώ και εγώ στο πλάι της, διακριτικά… Βλέπω τους κόπους της, τον αγώνα της και παρόλο που κανείς μας δεν της ζήτησε τον συγκεκριμένο στόχο, τον έχει βάλει η ίδια εδώ και χρόνια, μέσα από μία τελειοθηρική αναζήτηση. Σκεπτόμενη λοιπόν και όλα τα άλλα παιδιά που είναι στη θέση της, όπως είναι λογικό, δεν μπορούν όλοι να επιτύχουν. Θα υπάρξουν και οι χαμένοι… Θέλω όμως να τονίσω πως ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, αποτυχία δεν σημαίνει πως είναι αποτυχημένος και ο ίδιος ο υποψήφιος, ούτε τον καθορίζει! Είναι μία εξέταση που μπορεί να επαναληφθεί για όσους θέλουν ξανά ή ακόμη και να επιλέξουν έναν διαφορετικό δρόμο που δεν είχαν δει προηγουμένως να ανοίγεται μπροστά τους. Γιατί, μην ξεχνάμε πως η χώρα μας τα τελευταία χρόνια μέσα από την οικονομική κρίση μπορεί να έχει μαραζώσει, έχει καταφέρει όμως να αναπτύξει ταλέντα, ιδέες και ευρεσιτεχνίες που σε άλλη περίπτωση δεν θα είχαν γεννηθεί… Ας ανοίξουμε λοιπόν τα μυαλά μας, η επιτυχία στις Πανελλήνιες δεν σημαίνει επιτυχία στη ζωή αλλά μία επίτευξη. Υπάρχουν και άλλες πολλές που θα ακολουθήσουν σε διάφορους τομείς, όσο διεκδικούμε κάτι καλύτερο.

Η κ. Μαρίνα Μόσχα είναι ψυχολόγος, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας