Η πρώτη Ελληνίδα ηθοποιός που κέρδισε Όσκαρ

Η σπουδαία τραγωδός, ο καρκίνος και η τελευταία παράσταση

Όσοι την είδαν πάνω στη σκηνή, παραμιλούσαν με τις ερμηνείες της. Το κοινό τη λάτρευε και εξαιτίας της λάτρευε και το θέατρο.

Υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα ηθοποιός που κατάφερε να σταθεί ακόμα και στο Χόλιγουντ, να διαπρέψει θεατρικά και κινηματογραφικά στην Ευρώπη, να ξεχωρίσει ως τραγωδός παγκοσμίου βεληνεκούς.

Η Κατίνα Παξινού με 45 χρόνια καριέρας στις πλάτες της συγκαταλέγεται αναμφισβήτητα στις κορυφαίες Ελληνίδες ηθοποιούς που κατάφεραν να διαπρέψουν σε ολόκληρο τον κόσμο.

«Είναι τόσο σπάνιο στον καιρό μας να ανταμώσει κανείς στο θέατρο μια τόσο εκλεκτή και απλή γυναίκα και συνάμα μια τόσο σπουδαία καλλιτέχνιδα» είχε πει για εκείνη ο σπουδαίος αμερικανός θεατρικός συγγραφέας Ευγένιος Ο' Νιλ.

Η Κατίνα Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1900 στον Πειραιά. Σπούδασε μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης και στο Βερολίνο. Παντρεύτηκε τον βιομήχανο Παξινό, με τον οποίον και απέκτησε δύο κόρες. Δυστυχώς την μία την έχασε νωρίς από λευχαιμία. «Είμαι ένας άνθρωπος όπως όλοι. Έζησα. Έκανα παιδιά. Έθαψα παιδιά. Και πόνεσα θάβοντας αυτά τα παιδιά» είχε πει κάποτε για τον χαμό της κόρης της.

Την ίδια εποχή ξεκινάει και η καλλιτεχνική της σταδιοδρομία, με το ταλέντο και την αγάπη της για την τέχνη να την κάνουν να ξεχωρίζει.

Ο πρώτος της σημαντικός ρόλος ήταν της Βεατρίκης, στην ομώνυμη όπερα Αδελφή Βεατρίκη, που έγραψε ειδικά για την Παξινού, ένας άλλος σπουδαίος Έλληνας συνθέτης και μαέστρος ο Δημήτρης Μητρόπουλος.Ήταν το 1920 στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά όταν τέθηκαν οι βάσεις για την εκπληκτική της μετέπειτα καριέρα.

Ο πρώτος θεατρικός ρόλος έρχεται τον Δεκέμβριο του 1928 στο θέατρο Κοτοπούλη. Η Παξινού πρωταγωνιστεί στη «Γυμνή Γυναίκα» του Μπατάιγ, ρόλος που θα την καθιερώσει στις συνειδήσεις κοινού και κριτικών ως δεινή ερμηνεύτρια δραματικού ρεπερτορίου.

Το 1931 θα συνεργαστεί με τον επίσης κορυφαίο Αλέξη Μινωτή, προσχωρώντας από κοινού στον νεότευκτο θίασο του σπουδαίου Αιμίλιου Βεάκη. Γνώρισε τον Μινωτή στο καμαρίνι της Κοτοπούλη, ερωτεύτηκαν, παντρεύτηκαν και συνεργάστηκαν από το 1932 μέχρι το 1940, χρονιά κατά την οποία έγινε μόνιμο μέλος του Εθνικού Θεάτρου.

Το 1940 η Παξινού εγκαταλείπει το Εθνικό Θέατρο. Είχε έρθει η ώρα να κατακτήσει και την Ευρώπη. Περιοδεύει σε Λονδίνο, Φρανκφούρτη και Βερολίνο με διθυραμβικές κριτικές.

Ο ρόλος που θα της χαρίσει το Όσκαρ

Την περίοδο του Β' Παγκοσμίου η Παξινού εγκαταλείπει την Ελλάδα και εγκαθίσταται στην Αμερική (Μάιος 1941). Οι πρώτοι ρόλοι στο Μπρόντγουεϊ έρχονται σιγά-σιγά, με την Παξινού να χτίζει όνομα στο ιδιαίτερα απαιτητικό θεατρικό τοπίο της Νέας Υόρκης.

Σειρά έχει ο κινηματογράφος. Το 1944 έρχεται ο ρόλος που θα την καθιερώσει αποφασιστικά σε διεθνές επίπεδο, χαρίζοντάς της Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου: είναι το έργο «Για Ποιον Χτυπά η Καμπάνα», που ήταν μεταφορά του λογοτεχνικού έργου του Χέμινγουέι. Η Κατίνα Παξινού υποδύεται τον ρόλο της φλογερής ισπανίδας ηρωίδας Πιλάρ η υπόθεση εξελισσόταν στον ισπανικό εμφύλιο.

H Kατίνα Παξινού δεν ήταν μόνο η πρώτη (και μοναδική) Ελληνίδα που βραβεύτηκε με Όσκαρ, ήταν η πρώτη μη Αμερικανίδα ηθοποιός που βραβευόταν ποτέ με την ύψιστη διάκριση της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και μάλιστα στην πρώτη εμφάνιση της στην οθόνη.

Η μεγάλη ηθοποιός αφιέρωσε το βραβείο στους συνεργάτες της και την πατρίδα της, που βρισκόταν υπό καθεστώς κατοχής. Μόλις το παρέλαβε είπε: «Το δέχομαι για λογαριασμό όλων των συναδέλφων μου, του Εθνικού θεάτρου, ζωντανών ή νεκρών (εκείνη την εποχή κανείς δε γνώριζε ποιοι είχαν παραμείνει ζωντανοί από τον πόλεμο)».

Η τελευταία παράσταση και το δικό της «αντίο»

Η τελευταία παράσταση της μεγάλης κυρίας Κατίνας Παξινού στο θέατρο ήταν στο «Μάνα κουράγιο» του Μπρεχτ, ενώ η στερνή της κινηματογραφική εμφάνιση είναι στο «Νησί της Αφροδίτης» (1969). Η Κατίνα Παξινού πέθανε στην Αθήνα στις 22 Φεβρουαρίου 1973.

Όπως άλλωστε παρατήρησε ο Παναγιώτης Kανελλόπουλος στο αποχαιρετιστήριο άρθρο του για την Παξινού στη «Nέα Eστία»: «Όταν φεύγει μια μεγάλη ηθοποιός, φεύγουν όλα τα πρόσωπα που είχε εκείνη ενσαρκώσει. H αθέατη αυτή συνοδεία προσώπων έχει κάτι το ιερό και ανατριχιαστικά μυστηριακό. Το αισθάνθηκα για πρώτη φορά ιδιαίτερα όταν είδα να οδηγείται στην τελευταία της κατοικία η Kατίνα Παξινού. Έκλεισα μια στιγμή τα μάτια μου και είδα να τη συνοδεύουν και να φεύγουν για πάντα μαζί της η Hλέκτρα, η Eκάβη και η Mπερνάρντα Άλμπα, η Iοκάστη και η Άννα Kρίστι, η Άτοσσα και η Πιλάρ, η Φαίδρα και η Έντα Γκάμπλερ, η Hλέκτρα, η Mήδεια και η Mάνα Kουράγιο και άλλες μορφές που έτσι όπως τις είχε ενσαρκώσει η Kατίνα δεν πρόκειται ποτέ πια να περπατήσουν πάνω στη Γη».

Το 1969 η μεγάλη ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, Κατίνα Παξινού, πληροφορήθηκε ότι έπασχε από καρκίνο. Η ισχυρή της προσωπικότητα την έκανε να μην το βάλει κάτω στο άκουσμα του θλιβερού νέου.

Τη χειμερινή περίοδο 1971-1972 η Παξινού παίζει, στο θέατρο «Πάνθεον», τη «Μάνα Κουράγιο» του Μπρεχτ, σε σκηνοθεσία του Μινωτή και θριαμβεύει με την ερμηνεία της, παρά τον καλπάζοντα καρκίνο. Η Κατίνα Παξινού ήξερε πια για την αρρώστια της, αλλά διάλεξε να αναμετρηθεί με τα όριά της. Έβγαινε κάθε βράδυ στη σκηνή σέρνοντας ένα ολόκληρο και βαρύ κάρο με τεράστια αποθέματα ψυχής.

Το καλοκαίρι του 1972, η Kατίνα Παξινού εμφανίζεται, για τελευταία φορά, στο θέατρο της Επιδαύρου, όχι ως ηθοποιός. Ήξερε ότι δεν μπορούσε να ξεγελά πια την ασθένεια κι επισκέφθηκε τον αγαπημένο της χώρο, το «σπίτι» της, την Επίδαυρο για να τον αποχαιρετήσει. Κάθισε ανάμεσα στους θεατές και όχι εκεί που ανήκε, στη σκηνή.

Η μεγάλη ιέρεια της Τέχνης έφυγε από τη ζωή στις 22 Φεβρουαρίου 1973.

ΠΗΓΗ:newsbeast.gr