Πως να στηρίξετε το παιδί που νοσεί από καρκίνο

Εξηγήστε του πως δεν ευθύνεται εκείνο για την ασθένειά του, όπως πολλοί άνθρωποι αρρωσταίνουν από κάποιες παθήσεις χωρίς να φταίνε

Γράφει η Μαρίνα Μόσχα, Κλινική Ψυχολόγος

Όταν ένας γονιός μαθαίνει πως το παιδί του πάσχει από καρκίνο, εκτός από τη στενοχώρια και τη θλίψη του έρχεται αντιμέτωπος και με το αν πρέπει να του μιλήσει για τον καρκίνο. Όσο και αν φαίνεται σκληρό και άδικο, ας έχει στο μυαλό του πως το παιδί έχει «ευαίσθητες κεραίες που πιάνουν πολλά σήματα» γύρω του, όπως τη δική του στενοχώρια, την αγωνία και το φόβο. Αν ο ίδιος δεν του εξηγήσει τι ακριβώς συμβαίνει, θα αρχίσει με το μικρό του μυαλουδάκι να σκέφτεται διάφορες, ακόμα και πολύ χειρότερες πιθανές καταστάσεις. Μην ξεχνάμε πως είναι απλά μικρό, όχι πως δεν καταλαβαίνει τι συμβαίνει γύρω του! Είναι πολύ πιθανό λοιπόν «κάτι να πιάσει το αυτί του» από συγγενείς και φίλους ή ακόμη και από το νοσηλευτικό προσωπικό. Άλλωστε, όταν έρχεται συχνά σε επαφή με γιατρούς και νοσοκομεία, όταν παρουσιάζει συμπτώματα, πως μπορείτε να του κρύψετε την αλήθεια; Δεν καταλαβαίνει πως είναι άρρωστο;

Μιλήστε του για την αρρώστια του για να μην το μάθει από άλλους και χάσει την εμπιστοσύνη του σε εσάς. Εξηγήστε του με λόγια που αρμόζουν στην ηλικία του βέβαια τι χρειάζεται να κάνει, πως λειτουργούν τα καρκινικά κύτταρα, πως η θεραπεία θα τα σκοτώσει βοηθώντας τα υγιή κύτταρα και πόσο σημαντική είναι η δική του συνεργασία και η θετική διάθεση. Έτσι θα γνωρίζει και εκείνο γιατί χρειάζεται να κάνει τόσες εξετάσεις ή γιατί πρέπει να ακολουθήσει την «χ» θεραπεία, θα συνεργαστεί δηλαδή πιο εύκολα. Εξηγήστε του πως δεν ευθύνεται εκείνο για την ασθένειά του, πως πολλοί άνθρωποι αρρωσταίνουν από κάποιες παθήσεις χωρίς να φταίνε, δεν είναι δηλαδή ότι δεν ντύθηκε καλά και βγήκε στο κρύο…

Μιλήστε του για την θεραπεία του, για τα φάρμακα και το είδος των εξετάσεων, για τις ενέσεις, χωρίς να υποτιμάτε αυτό που αισθάνεται. Αντίθετα, δείξτε του πως το καταλαβαίνετε, αλλά δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, μπορεί να πονέσει και να κλάψει επίσης, δεν είναι ντροπή, ούτε σημαίνει πως τα παιδιά ή τα αγόρια -στερεότυπα- δεν κλαίνε! Βρείτε τρόπους να καταπιεί τα χάπια του, λιωμένα στο φαγητό του ή στο χυμό του. Αν είναι σε μεγαλύτερη ηλικία μπορείτε να του εξηγήσετε με μεγαλύτερη ακρίβεια τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα του. Μην ξεχνάτε πως μπορεί να μάθει πολλά μέσα από το διαδίκτυο, μην του κρύβετε λοιπόν την αλήθεια, αντίθετα γίνετε σύμμαχος στον αγώνα για την επιβίωσή του.

Μην το υπερπροστατεύετε! Είναι κατανοητή η αγωνία που έχετε και η προσπάθεια να μην το κουράζετε περισσότερο από όσο χρειάζεται για να έχει δυνάμεις, μην ξεχνάτε όμως πως είναι ακόμα παιδί και πως εξακολουθεί να θέλει να βλέπει τους φίλους του και να παίζει, ανάλογα με το πώς αισθάνεται. Ακόμα και όταν θα νιώθει σωματική κόπωση και ατονία λόγω των θεραπειών, μπορείτε να καλέσετε μερικούς από τους φίλους του για λίγη ώρα στο σπίτι – αν θέλει και το ίδιο φυσικά.

Να συνεχίσει να πηγαίνει στο σχολείο;

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά ναι, εφόσον βέβαια μπορεί και το επιτρέπουν και οι γιατροί του. Αυτό που θα προσέξετε μόνο είναι να έχετε μιλήσει μαζί του για το πώς αισθάνεται το ίδιο, αν έχει κάποιες απορίες ή ακόμα και αν ντρέπεται για την εμφάνισή του (απώλεια βάρους και μαλλιών) από τις χημειοθεραπείες – αν και θα πρέπει να γνωρίζει τι ακριβώς θα συμβεί. Προετοιμάστε το κατάλληλα, για πιθανές απαντήσεις στους φίλους του, για τον καρκίνο, τα στάδια της θεραπείας, την απώλεια των μαλλιών του, για το αν κολλάει ο καρκίνος… Είναι πιο δύσκολο για το παιδί να αντιμετωπίσει την αρρώστια του όταν το απομακρύνετε από την καθημερινότητα και το περιβάλλον όπου νιώθει ότι ανήκει. Η απομόνωση και η αποφυγή λειτουργούν ως «τιμωρία», σαν να μην φτάνει η ασθένεια, χρειάζεται να είναι και μόνο του.  Θα του εξηγήσετε βέβαια, πως θα υπάρξει και κάποιο διάστημα ανάμεσα στις θεραπείες του που θα νιώθει περισσότερο κουρασμένο και θα χρειαστεί να απουσιάσει από το σχολείο, μέχρι να δυναμώσει και να επιστρέψει και πάλι. Αν χρειαστεί να απουσιάσει μεγάλο χρονικό διάστημα και εφόσον έχει τις δυνάμεις του, μπορεί να παρακολουθήσει μαθήματα στο σπίτι από δάσκαλο ή καθηγητή για να μην αισθάνεται ότι μένει πίσω ή πως έχασε το …τρένο!

Ζητήστε από το σχολείο του να οργανώσουν μία ενημερωτική ομιλία για τον καρκίνο, ώστε να ενημερωθούν και τα υπόλοιπα παιδιά, να διαλυθούν οι απορίες αλλά και η αμηχανία που συνοδεύει δύσκολες καταστάσεις.

Είναι και τα αδέρφια…
Συνήθως η προσοχή πέφτει όλη πάνω στο άρρωστο παιδί, με αποτέλεσμα να παραμελούνται τα άλλα μέλη της οικογένειας. Έτσι, τα αδέλφια πέφτουν σε διπλό πένθος εφόσον στενοχωριούνται για το αδελφάκι τους που είναι άρρωστο από τη μία, χάνουν όμως και τους γονείς τους από την άλλη, καθώς ασχολούνται με το άρρωστο μέλος της οικογένειας. Χρειάζεται προσοχή, καθώς οι ανάγκες τους δεν παύουν να υπάρχουν. Και εκείνα χρειάζεται να ζουν στην καθημερινότητα και να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους, αλλά και να μην βουλιάζουν μέσα στη θλίψη ή ακόμα και στον θυμό και σε δυσφορικά συναισθήματα που πολλές φορές – κυρίως αν είναι πιο μικρά – δεν τα καταλαβαίνουν. Μπορεί να νιώθουν ενοχές για την ασθένεια – μήπως προκάλεσαν τα ίδια τον καρκίνο στο αδελφάκι τους, να θυμώνουν μαζί του επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τη στενοχώρια ή το φόβο τους: «αν δεν γίνει καλά;», ακόμα γιατί τους κλέβει την γονεϊκή φροντίδα… Μπορεί να κλειστούν στον εαυτό τους, να γίνουν επιθετικά, να παρουσιάσουν σωματικά προβλήματα, να πέσει η απόδοσή τους στο σχολείο, μέχρι και να φαίνονται εντελώς αδιάφορα για ότι συμβαίνει… Προφανώς, χρειάζονται και εκείνα την αγκαλιά και την παρουσία σας, μην τα παραμελείτε και μην τα κάνετε να νιώθουν πως φταίνε, «δεν αξίζουν» ή «δεν έχουν σημασία για εσάς».

Συγγενείς και φίλοι
Ο καρκίνος σήμερα δεν είναι τόσο στιγματισμένος όσο τα προηγούμενα χρόνια, μάλιστα έχει και καλή πρόγνωση, ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται και το είδος του. Μιλήστε λοιπόν στους συγγενείς και στους φίλους σας, καθώς θα χρειαστείτε υποστηρικτικό περιβάλλον για τα υπόλοιπα παιδιά σας – αν έχετε – αλλά και για εσάς τους ίδιους. Εξηγήστε τους σε ποια φάση είστε, τι κάνετε, μιλήστε για το πώς νιώθετε, ρωτήστε και εκείνους πως αισθάνονται, τι σκέφτονται, τι φοβούνται. Αν νιώσετε πως σας υπερπροστατεύουν μην φοβηθείτε να τους το επισημάνετε και να τους δείξετε με ποιον τρόπο μπορούν να σας βοηθήσουν περισσότερο. Δεν είναι ντροπή να ζητήσουμε βοήθεια όταν την έχουμε ανάγκη…

Υποστηρικτικές ομάδες
Υπάρχουν αρκετοί σύλλογοι και ομάδες για καρκινοπαθείς και τους συγγενείς τους. Ρωτήστε τον γιατρό σας για περισσότερες πληροφορίες, ώστε να έρθετε σε επαφή με άλλα άτομα που θα σας φανούν βοηθητικά καθώς θα βρίσκεστε στην ίδια περίπου κατάσταση.

Γενικότερα, αφήστε τα συναισθήματα να βγουν προς τα έξω. Χρειάζεται εξωτερίκευση των συναισθημάτων από όλους όσους συμμετέχουν και μοιράζονται την δύσκολη αυτή κατάσταση: ο πάσχων, τα αδέλφια, οι γονείς, οι υπόλοιποι φίλοι και συγγενείς… Ξεκινήστε συζητήσεις, ανοίξτε την καρδιά σας, κλάψτε, γελάστε, μιλήστε και ρωτήστε και τους άλλους πως νιώθουν, κάνετε πράγματα όλοι μαζί, επιβεβαιώστε τα παιδιά σας για το πόσο τα αγαπάτε και πόσο δεμένοι χρειάζεται να παραμείνετε…

ΠΗΓΗ:ygeiamou.gr