Η σχολική τσάντα προκαλεί σκολίωση;

Αγαπημένο συζήτησης της εποχής αποτελεί η επιλογή της σωστής σχολικής τσάντας. Στον όρο «σωστή» περιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά όπως εργονομική, ανατομική, ελαφριά κι ευρύχωρη.

Επιπλέον είναι γνωστή και η αγωνία των γονέων για το ποιος είναι ο τρόπος που πρέπει να φοριέται (στον ένα ή στους δύο ώμους), να γεμίζεται ή και το πως να μεταφέρεται. Η αγωνία αυτή παραμένει γιατί η χρήση της τσάντας συσχετίζεται συχνά με την παρουσία της σκολίωσης κι άλλων παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης.

Τους πληροφορούμε ότι μπορούν να χαλαρώσουν! Σαφώς και υπάρχει ενδιαφέρον για το έξτρα βάρος που για χρόνια θα κουβαλήσουν τα παιδιά μας αλλά δεν είναι αυτό που θα προκαλέσει τη σκολίωση.

Ως σκολίωση ορίζεται, σύμφωνα με – τη Scoliosis Research Society (SRS) – το περισσότερο των 11 μοιρών κύρτωμα της σπονδυλικής στήλης με ταυτόχρονη στροφική παραμόρφωση της θέσης των σπονδύλων. Η σκολίωση συνήθως βρίσκεται στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης ή ακόμα πολύ σπανιότερα αμιγώς στην οσφυϊκή.

Αφορά κυρίως την εμφάνιση ενός κυρτώματος που έχει σχήμα C ή δύο συνεχόμενων C με αντίθετη φορά που δίνουν το σχήμα S. Η σκολίωση μπορεί να οφείλεται σε συγγενή, αναπτυξιακά ή εκφυλιστικά αίτια, αλλά οι περισσότερες περιπτώσεις της σκολίωσης είναι άγνωστης αιτιολογίας για αυτό και περιγράφεται ως ιδιοπαθής σκολίωση.

Έτσι λοιπόν ο μύθος για τη βαριά τσάντα που κρεμιέται ή χρησιμοποιείται μονόπλευρα και δημιουργεί σκολίωση είναι καιρός να σταματήσει.

Ωστόσο, ακόμη κι αν δεν είναι αποδεδειγμένη η σχέση μεταξύ υπέρβαρων σχολικών τσαντών και παθήσεων (όπως λ.χ. η σκολίωση, είναι σίγουρο πως το μεγάλο βάρος της σχολικής τσάντας, όπως και διάφοροι άλλοι παράγοντες (καθιστική ζωή, λανθασμένη στάση σώματος κ.λπ.), δρούν επιβαρυντικά στην υγιή ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης.

Η βαριά τσάντα θα μπορούσε να δημιουργήσει συμπτώματα όπως οσφυαλγία και σπασμό των ραχιαίων και ιερονωτιαίων μυών της πλάτης όπως και να δώσει τάση στην ανώτερη μοίρα του τραπεζοειδή αντισταθμιστικά κατά την άρση και τη στήριξή της στην πλάτη.

Μπορεί να επηρεάσει γενικά τη στάση και ειδικότερα τη θέση της λεκάνης και του κεφαλιού κατά το κουβάλημα, προκαλώντας ακόμα και πονοκεφάλους στα παιδιά. Πόσες φορές έχουμε δει μαθητές να κουβαλάνε χαρακτηριστικά τις τσάντες τους σκύβοντας και αντισταθμιστικά, για να βλέπουν μπροστά, να υιοθετούν μια υπέρμετρη έκταση στον αυχένα.

Πως επιλέγουμε και φοράμε τη σχολική τσάντα: 
– Επιλέγουμε μια σχολική τσάντα από ελαφριά κι άνετα υλικά.

– Δίνουμε βάση στην εργονομία της. Δοκιμάζουμε την τσάντα, φορώντας την εμείς οι ίδιοι. Θα πρέπει οι ιμάντες της να είναι άνετοι και σταθεροί, η πλάτη να είναι ενισχυμένη με ειδικό υλικό, ώστε να μην τραυματίζει το σώμα του παιδιού. Καλό είναι να έχει ιμάντα που να ασφαλίζει την τσάντα στην μέση του μαθητή δένοντας εμπρός στην κοιλιά.

Έτσι τη σταθεροποιεί και δεν αναπηδάει η τσάντα κατά τη βάδιση ή το τρέξιμο. Ένας άλλος χρήσιμος ιμάντας για την σταθεροποίηση της σχολικής τσάντας  βρίσκεται μπροστά και συνδέει τους δύο (2) κύριους ιμάντες των ώμων. Με αυτό τον τρόπο προσφέρεται μεγαλύτερη σταθεροποίηση καθώς δεν επιτρέπει στους ιμάντες των ώμων να ανοίγουν και να μετακινείται η τσάντα χαμηλότερα.

– Η θέση της τσάντας είναι πολύ σημαντικό να ρυθμίζεται και να παραμένει εφαρμόζοντας στην πλάτη και να μην πέφτει χαμηλότερα στην περιοχή της μέσης.

– Είναι σημαντικό να υπάρχουν αρκετές θήκες στην τσάντα, ώστε να μοιράζεται σωστά το βάρος. Γενικά, η τοποθέτηση των βιβλίων μέσα στην τσάντα πρέπει να γίνεται έτσι, ώστε το κέντρο βάρους της να βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στη σπονδυλικη στήλη του παιδιού με την τοποθέτηση των πιο βαριών βιβλίων στο πίσω μέρος της τσάντας.

– Αν η τσάντα γίνεται πολύ βαριά μπορούμε, μετά από συνεννόηση με το σχολείο, να κόψουμε τα βασικά βιβλία σε μικρότερες ενότητες και να τα “δέσουμε” σε ένα βιβλιοπωλείο, ώστε να μειώσουμε το βάρος που μεταφέρει το παιδί.

– Τη φοράμε και με τους 2 ιμάντες ή αλλάζουμε συχνά θέση εναλλάξ στους ώμους ή στο χέρι, αν την κρατάμε ως χειραποσκευή.

– Η τροχήλατη τσάντα αποτελεί λύση, αν δεν υπάρχουν κατά την μετακίνηση προς το σχολείο πολλά εμπόδια ή σκαλιά.

ΠΡΟΣΟΧΗ:
Το βάρος της γεμάτης σχολικής τσάντας δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% του σωματικού βάρους του παιδιού, αποτελώντας  το προτεινόμενο από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής όριο.

Στη χώρα μας, σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει, το βάρος της σχολικής τσάντας κυμαίνεται στα Δημόσια Δημοτικά σχολεία από 4 έως 7κιλά.Έχετε δει μαθητή Δημοτικού 70 κιλά; Οι σχολικές τσάντες κάποιων παιδιών ζύγιζαν μέχρι 16 κιλά, δηλαδή σχεδόν το μισό βάρος σώματος τους!

Μεταφέροντας μια «υπέρβαρη» τσάντα οι μαθητές αναγκάζουν τη σπονδυλική τους στήλη να υποστεί περισσότερο βάρος από ότι θα έπρεπε.

Η σχολική τσάντα σε αυτήν την περίπτωση δρα ως δύναμη που τραβάει το μαθητή προς τα πίσω και κάτω. Στην προσπάθεια να διατηρήσει το παιδί την ισορροπία του, αλλάζει ασυνείδητα τη στάση του σώματός του, καμπουριάζοντας και αλλάζοντας τη θέση της λεκάνης.

Η υιοθέτηση λανθασμένης στάσης σώματος για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε συνδυασμό με το υπερβολικό βάρος της τσάντας, τη συχνότητα και τη διάρκεια μεταφοράς της, μπορεί να δημιουργήσει παρεκκλίσεις ή και ασυμμετρίες στην σπονδυλική στήλη και παθολογικές προσαρμογές των πέριξ ιστών, γεγονός που μεταβάλλει σημαντικά τη βιολογική της βιομηχανική.

Το άρθρο υπογράφει ο Dr. Σωκράτης Φ. Ηλιάδης Ph.D., MSc. Physiotherapy, MSc. Sport science, Orthopedic Manual Therapist (I.M.T.A.)