Τα Μνημόνια, ο μύθος του Σισύφου και ο λαϊκισμός

Ο Σίσυφος και το μαρτύριο που του επιβλήθηκε από τους θεούς αποτελεί έναν από τους πλέον διαδεδομένους μύθους της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Ο Σίσυφος περιγράφεται ως ο πιο πονηρός και αδίστακτος θνητός που κατέδωσε τον Δία και κορόιδεψε τον Θάνατο και τον Πλούτωνα, εξαπατώντας τους. Ήταν γιος του Αίολου και ανήκε στο γένος του Δευκαλίωνα. Ο μυθικός ιδρυτής της Κορίνθου, πρωταγωνιστεί σε μία ιστορία πονηριάς, ψέματος, κατεργαριάς με κατάληξη μία ατέρμονη τιμωρία να σπρώχνει έναν βράχο προς την κορυφή και μόλις πλησιάζει, ο βράχος να πέφτει πάλι πίσω.

Αν το Hollywood είχε φαντασία και όρεξη για κέρδη από εισιτήρια, θα έκανε μία μοντέρνα διασκευή του μύθου, με το ελληνικό κράτος στη θέση του Σισύφου, τα Μνημόνια και όσα αυτά περιλαμβάνουν και επιφέρουν στη θέση του βράχου και τους εταίρους στη θέση των θεών. Στη μοντέρνα αυτή εκδοχή του μύθου θα έπρεπε μαζί με την πονηριά και την κατεργαριά του Σισύφου να προστεθεί ένα ακόμα χαρακτηριστικό, ο λαϊκισμός.

Πέρα από τον μύθο, η ιστορία της 8ετούς διαδικασίας προσαρμογής του ελληνικού κράτους, είναι η απόδοση στην πραγματική ζωή, με πολύ σκληρούς όρους της περίφημης φράσης του Αβραάμ Λίνκολν «Μπορείς να τους ξεγελάς όλους για λίγο καιρό, λίγους όλο τον καιρό, αλλά όχι όλους όλο τον καιρό».

Τα Μνημόνια δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία στρεβλή κατάληξη μίας επίσης στρεβλής ιστορίας.

Είναι πλέον κοινά αποδεκτό, ότι η Ελλάδα μπήκε στην Ευρωζώνη με ένα ωραίο κόλπο, το περίφημο swap του Κώστα Σημίτη, το οποίο έκρυβε με έναν εύσχημο και αποδεκτό τρόπο, ένα μεγάλο κομμάτι του χρέους, έτσι ώστε να καταφέρουμε να εκπληρώσουμε τους όρους για να μπούμε στην Ευρωζώνη, νωρίτερα από την ώρα που μπορούσαμε να μπούμε, χωρίς να έχει απαντήσει κανείς εμπεριστατωμένα αν έπρεπε να μπούμε εξαρχής.

Πονηριά; Ξεκάθαρα ναι.

Η κατεργαριά είχε πιάσει και το ελληνικό κράτος σαν άλλος Σίσυφος είχε καταφέρει να ξεγελάσει τους πάντες. Ο Κώστας Σημίτης έβγαζε από το ΑΤΜ τα ευρώ και οι Έλληνες έβλεπαν τις δραχμές τους να μετατρέπονται σε ευρώ. Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Η Ευρωζώνη, όπως όλα τα καινούργια μαγαζιά, ήταν γυαλισμένο και είχε όλα τα καλά.

Ο δανεισμός του κράτους από τις αγορές μετά την ένταξη στη νομισματική ένωση ήταν πολύ εύκολος και στο ελληνικό κράτος άρεσε πολύ να δανείζεται για να εξυπηρετεί τις ανάγκες του. Οι διορισμοί στο ασύδοτο Δημόσιο ήταν κανόνας και όσο πλησίαζαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν όλα ονειρεμένα. Παράλληλα, οι τράπεζες έδιναν τα καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια όπως δίνουμε την «καλημέρα» μας το πρωί και τις πιστωτικές κάρτες σαν τα κοπλιμέντα σε μία όμορφη μελαχρινή γυναίκα.

Είχαμε κοροϊδέψει πολλούς για λίγο καιρό.

Ο διάολος όμως έσπασε το ποδάρι του και μας πήραν χαμπάρι. Σε αυτό βοήθησε η χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε στις ΗΠΑ το 2007 και έφτασε στην Ευρώπη με καθυστέρηση ενός έτους και φυσικά ο Γιώργος Α. Παπανδρέου με καθυστέρηση ενός ακόμα έτους (δεν θα μπορούσε διαφορετικά άλλωστε).

Ο Γιώργος Παπανδρέου στην προσπάθειά του να ρίξει τον Κώστα Καραμανλή και να αναλάβει την εξουσία άρχισε να μιλά σε διεθνή ΜΜΕ και fora για την ελληνική οικονομία με δυσφημιστικούς όρους, δίνοντας την ευκαιρία που περίμεναν τα «κοράκια» των αγορών για να επιτεθούν.

Δύο μέρες μετά τις εκλογές του 2009 η Τράπεζα της Ελλάδος και ο τότε διοικητής της, Γιώργος Προβόπουλος, προειδοποίησαν την νέα τότε κυβέρνηση για δημοσιονομικό εκτροχιασμό, για έκρηξη του ελλείματος και μεγάλη απόσταση από τα στοιχεία που είχε στείλει η κυβέρνηση Καραμανλή στη Eurostat και προέβλεπαν έλλειμα 5,9% αντί του 12-14% που προβλεπόταν. Ο Γιώργος Παπανδρέου ωστόσο δεν έλαβε ποτέ υπόψη του σημείωμα αυτό και ακολουθούσε άλλο μίγμα δημοσιονομικής πολιτικής που περιελάμβανε μέχρι και έκτακτο επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης.

Ψέμα; Ναι.

Η κυβέρνηση Καραμανλή ή δεν είχε ιδέα τι γίνεται στα δημοσιονομικά ή έλεγε ψέματα στους Ευρωπαίους για τα οικονομικά στοιχεία.

Κατεργαριά; Επίσης.

Ο Γιώργος Παπανδρέου παρόλο που έμαθε την πραγματική εικόνα επέλεγε να κάνει το αντίθετο, κοροϊδεύοντας πολλούς για λίγο καιρό.

Οι Ευρωπαίοι –θεοί στον μύθο του Σισύφοι- είχαν αρχίσει να μας παίρνουν χαμπάρι για τις κατεργαριές μας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εντόπιζε ασυνήθιστες συναλλαγές της Ελλάδας με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού και μάλιστα υπό ασυνήθεις όρους και η Eurostat υποστήριζε ότι η Ελλάδα είχε συνάψει ιδιωτικές συμβάσεις ανταλλαγής εκτός αγοράς. Ήταν το swap του Κώστα Σημίτη το οποίο εκτίνασσέ πλέον το χρέος. Σατανική σύμπτωση; Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ως υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Παπανδρέου, θα έδινε εντολή το 2009για εκταμίευση ποσού 1,5 δισ. ευρώ ως προμήθεια για το swap.

Ο Γιώργος Παπανδρέου ωστόσο εκτός από κατεργαριά, επέδειξε και εγκληματική αφέλεια, για να μην πω τίποτα άλλο. Αφού αποφάσισε να ζητήσει τη βοήθεια των Ευρωπαίων για χρηματοδότηση, μιας και οι αγορές είχαν κατατάξει την Ελλάδα στην κατηγορία των «σκουπιδιών», χρησιμοποίησε το χαρτί του ΔΝΤ ως απειλή. «Είτε μας δανείζετε εσείς είτε βάζουμε το ΔΝΤ μέσα στην Ευρωζώνη από την πίσω πόρτα και σας αγνοούμε».

Απειλή υπήρξε μόνο στο μυαλό του, το ΔΝΤ μπήκε μαζί με τους Ευρωπαίους, ο Στρος Καν έμπλεξε σε άλλες ιστορίες και 8 χρόνια μετά, το Ταμείο είναι ακόμα εδώ, χωρίς να βάζει πλέον λεφτά αλλά έχοντας απαιτήσεις για περικοπές.

Οι κατεργαριές ήταν ήδη πολλές και είχε φτάσει η ώρα για το μαρτύριο.

Από εκείνη τη στιγμή άρχισε το μαρτύριο του Σισύφου για την Ελλάδα. Μνημονιακές υποχρεώσεις που ποτέ δεν τελειώνουν, χρέος που δεν καθίσταται μακροπρόθεσμα βιώσιμο, περικοπές που δεν σταματούν, ανάπτυξη που δεν έρχεται, ανεργία που δεν μειώνεται, ανταγωνιστικότητα που δεν αυξάνεται, σταθερότητα που δεν αποκαθίσταται. Και το χειρότερο; Καλλιεργείται συνεχώς η προσδοκία ότι τα παραπάνω θα γίνουν αλλά δεν γίνονται.

Όπως ο Σίσυφος με τον βράχο του. Τον σπρώχνει προς την κορυφή και μόλις πιστέψει ότι έφτασε, ο βράχος κατρακυλάει πάλι πίσω.

Μαζί όμως με την κατεργαριά και την πονηριά, εμφανίστηκε πιο έντονα από ποτέ και το φαινόμενο του λαϊκισμού που ενυπήρχε στο πολιτικό σύστημα πριν καν ιδρυθεί το ελληνικό κράτος. Όλοι ανεξαιρέτως οι πολιτικοί που ζήτησαν ψήφο από τους πολίτες, μαγεύτηκαν από τον λαϊκισμό.

Έταξαν κατάργηση Μνημονίων, σκίσιμο Μνημονίων, εναλλακτικά σχέδια, ξέφωτα και έξοδο από το τούνελ, τέλος της λιτότητας και των περικοπών, επιστροφή της ελπίδας και της περηφάνειας και άλλα πολλά που ηχούν όμορφα στα αφτιά αλλά κανένα απολύτως δεν πέτυχε.

Ο λαϊκισμός γέννησε και άλλα πράγματα όμως. Ένα δημοψήφισμα που προκηρύχθηκε αλλά δεν έγινε (το 2011), ένα δημοψήφισμα που έγινε και άλλαξε το αποτέλεσμά του (το 2015), ένα κόμμα χωρίς ιδεολογική συγκρότηση και ακραία λαϊκιστικό (τους ΑΝΕΛ), ένα ακροδεξιό κόμμα (τη Χρυσή Αυγή), ένα κίνημα οριακής απατεωνιάς (το Δεν πληρώνω), μία πλατεία που γέννησε πολλά από τα παραπάνω και πολλά ακραία φαινόμενα (τους Αγανακτισμένους), ένα κύμα αμφισβήτησης των θεσμών (κυρίως της Δικαιοσύνης) αλλά και τη διάλυση όλων των συνεκτικών δεσμών της ελληνικής κοινωνίας με αποτέλεσμα όλοι να έχουν συμφιλιωθεί με το «τέρας».

Στο λυκόφως της μνημονιακής περιόδου, ναι μεν τελειώνει το πρόγραμμα, αλλά μονομερώς. Και εξηγούμαι. Αυτό που τελειώνει είναι η χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και όταν τελειώσει το μαξιλαράκι ρευστότητας, τον λόγο θα έχουν οι αγορές.

Στο μεταξύ η Ελλάδα, η οικονομία της, η κοινωνία της, ο πολιτικός της κόσμος και οι θεσμοί της έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά από 3 και κάτι ακόμα Μνημόνια που κρίθηκαν εκ του αποτελέσματος αποτυχημενα.

Ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται και ο μέσος όρος ηλικίας αυξάνεται. Με λίγα λόγια γεννιούνται λιγότεροι από όσους πεθαίνουν. Το εργατικό δυναμικό αποδυναμώνεται λόγω του κύματος φυγής στο εξωτερικό.

Οι πολίτες που παρέμειναν στην Ελλάδα αδυνατούν σε μεγάλο βαθμό να πληρώνουν τους φόρους τους και τις υποχρεώσεις τους με αποτέλεσμα τα χρέη προς την εφορία να ξεπερνούν τα 100 δισ. και τα ασφαλιστικά ταμεία τα 30 δισ. Οι τράπεζες μετά από τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις δεν έχουν αποκαταστήσει τη ροή χρήματος προς τον ιδιωτικό τομέα και προσπαθεί να διαχειριστούν τα «κόκκινα δάνεια» που ξεπερνούν τα 90 δισ. ευρώ. Και σε τελευταίο στάδιο η έξοδος από τα Μνημόνια δεν φτάνει μέχρι τα νοικοκυριά, τα οποία αντιμετωπίζουν τα παραπάνω προβλήματα.

Η έξοδος από το Μνημόνιο είναι μισή χαρά γιατί πολύ απλά σε λίγο ο βράχος του Σισύφου θα κυλήσει πίσω και θα πρέπει να αρχίσουμε ξανά να τον σπρώχνουμε.

*Η εικόνα απεικονίζει τον Σίσυφο να επιτηρείται από την Περσεφόνη σε μελανόμορφο αμφορέα του 6ου αιώνα π.Χ.



Πηγή: parapolitika.gr